بهترین فرمت های ویدیویی و تعریف کدک های ویدیویی

ویدیو هایی که هر روزه تماشا میکنیم و یا در شبکه های اجتماعی به اشتراک می گذاریم با روش های خاصی برای ذخیره و انتقال و نمایش ذخیره می شوند. هر یک از این روش های دارای مزایا و معایبی هستند که به صورت کلی به شرح آن ها می پردازیم.
در ابتدا خاطر نشان کنیم که به دلیل اینکه همه فرمت های تصویری در تمامی دستگاه ها و پلتفرم ها قابل پخش و اجرا نیستند، طبیعتا بهترین فرمت تصویری به صورت کلی معنا نخواهد داشت، بلکه بر اساس بهترین برای شرایط استفاده نهایی باید در نظر گرفته شود.
در واقع فرمت های ویدیویی متعددی وجود دارند که بنا به شرایط سخت افزاری و نرم افزاری و همچنین بستر انتقال اطلاعات چه محلی و چه بر روی اینترنت بسیاری از آنها منسوخ شده اند.
نهایتا باید توجه داشته باشید که پسوند های ویدیویی چیزی بیشتر از فرمت های هستند. آنها شامل روش کدگذاری و همچنین ظرف ذخیره سازی می شوند. البته این موضوع ممکن است باعث سردرگمی کاربران شود.
در این مقاله سعی شده است به زبانی ساده و البته کوتاه درکی مختصر و سطحی از فرمت های عمومی تر و نام آشنا تر برای عموم کاربران ارایه شود.

کدک ها(Codecs)

برای درک کدک ها، ابتدا باید فشرده سازی را درک کنید. بیشتر فیلم های دیجیتال فشرده شده اند. به عبارت دیگر، به گونه ای تغییر یافته است که فضای کمتری را در دستگاه شما به خود اختصاص می دهد.
به عنوان مثال، یک دیسک معمولی Blu-ray را در نظر بگیرید. این دیسک ها حاوی اطلاعات زیادی هستند. بنابراین، اگر می خواهید آن را به دستگاه خود منتقل کنید، معمولاً برای دیسک های بلوری بین 30 تا 50 گیگابایت فضای ذخیره سازی نیازخواهید داشت.
به دلیل حجم زیاد فایل های ویدیوی به روی دستگاه ها(خصوصا دستگاه های همراه) و همچنین نیاز روز افزون به انتقال و استریم ویدیو از طریق اینترنت و شبکه، روش هایی برای کم حجم کردن فایل های ویدیویی به وجود آمد(کدک ها).
باید در نظر داشته باشیم که فشرده سازی های صوت و تصویر(در این مقاله تنها ویدیویی منظورمان است) به صورت کلی حتی در صورتی که به صورت تخصصی انجام شده باشد، باز هم به صورت معمول منجر به از دست رفتن کیفیت نهایی خواهد شد.
بنابراین کدک ها کار بسیار سختی را به عهده دارند. آنها باید بین کیفیت و کمیت حجمی یک فایل خاص و تفسیر تک تک فریم ها و کنترل نهایی برای پخش آن ها موفق عمل کنند.
سیستم عامل ها و دستگاه های پخش امروزی (تلویزیون ها، سیستم های صوتی و تصویری، دستگاه های پخش دیسک) توانایی پخش و تفسیر بیشتر کدک های معمول را دارند که معمولا جزو مشخصات کلی و سیستم ها نوشته می شود (به عنوان مثال قابلیت پخش mp4 و… طبیعی است که اگر سیستم مذکور به صورت پیش فرض توانایی تفسیر(Decode بخوانیم دی کد) فایل خاصی را نداشته باشد، ان فایل به صورت پسوندی ناشناس وغیر قابل پخش نمایش داده می شود. در اینجا است که در صورت قابل نصب بودن برنامه های ثالث به روی سیستم، پای اپلیکیشن های پخش رسانه و مالتی مدیا به میان می آید.

کدک های زیادی وجود دارند که البته بسیاری از این کدک ها دیگر پشتیبانی نمی شوند.

برخی از کدک های عمومی مرسوم عبارتند از:

FFmpeg
این خانواده از کدک های رایگان شامل فرمت هایی هستند که برای فشرده سازی دی وی دی و فیلم هایی که از فروشگاه iTunes اپل دانلود شده اند ساخته شده است.

XviD
این کدک با نسخه منبع باز از DivX است که تقریبا منسوخ شده است، این کدک برای فیلم های بیت تورنت (bit torrenting) محبوبیت داشت. بیت تورنت یک پروتکل اشتراک فایل نقطه به نقطه و بدون واسط است.

x264
این رمزگذار محبوب برای استفاده در رابطه با وضوح تصویر بالا، به ویژه در فشرده سازی ویدیوهای های H.264 مناسب است.

ظروف (Containers)

اگر چه کدک های زیادی وجود دارند، اما باید توجه داشت که این کدک ها برای مصارف عمومی و تجاری باید به همراه یک ظرف (Format) ارایه شوند. معمولا مصرف کنندگان نهایی فقط به فرمت ها توجه میکنند و نه به کدک ها!
بطور خلاصه ظروف در اصل مجموعه ای از پرونده های رسانه ای هستند. یک ظرف تقریباً همیشه از یک کدک ویدئویی و یک کدک صوتی تشکیل شده است، اما ممکن است دارای داده های اضافی نیز باشد
از آنجا که ظروف امکان مخلوط کردن و تطبیق کدک های مختلف ویدیویی و صوتی را فراهم می کنند، آنها به کاربران امکان کنترل قابل توجهی بر ذخیره و توزیع رسانه ویدیویی خود را می دهند.

به عنوان مثال، کاربران می توانند برای صرفه جویی کافی در فضای ذخیره سازی، موسیقی متن فیلم خود را به صورت DTS با کیفیت بالا و یا فشرده شده به شکل یک فایل MP3 انتخاب کنند.

مهمترین اختلاف اصلی بین فرمت ها نه تنها کدک هایی است که از آنها پشتیبانی میکنند، بلکه سایر ویژگی های مکمل آنها مانند قرار دادن زیرنویس ها یا تقسیم فایل ویدئویی شما در فصل های جداگانه است.

در واقع بهترین ظرف فایل تصویری برای شما به اهداف و استانداردهای خاصی بستگی دارد که پروژه مورد نظر شما نیازمند است.

6 فرمت تصویری برتر و ویژگی هر یک از آنها

وقتی پای فرمت های ویدیویی به میان می آید معیارهای مختلفی برای استفاده هر یک به وجود می آید که وابسته به محتوای در نظر گرفته شده و سخت افزار و نرم افراز نهایی دارد.

به عنوان نمونه اینکه شما قصد ارایه فایل ویدیویی را در بستر آنلاین یا یک رسانه فیزیکی همانند فلش مموری یا هارد درایو دارید متفاوت است.
پاسخ های شما به این سؤالات مشابه و مشابه می تواند نوع ظروف و کدک مورد نظر شما را به طرز چشمگیری تغییر دهد. برای درک بهتر از گزینه های قالب ویدیوی خود، اجازه دهید نگاهی دقیق بین برخی از محبوب ترین ظروف موجود در بازار و مزایا / اشکالات خاص آنها داشته باشیم.

AVI (audio video interleave) و WMV (Windows media video)

AVI فرمت فوق العاده دیجیتال ویدیویی شرکت ماکروسافت است که به خوبی بر بازارهای حرفه ای مسلط شده است. اگرچه محبوبیت این فرمت به تازگی بین کاربران نهایی کاهش یافته است، اما همچنان بسیاری از ویدیو های با این فرمت را در اینترنت یافت خواهید کرد.
در اواسط دهه 2000 مایکروسافت AVI را با فرمت WMV جایگزین کرد. WMV اصلی منحصراً برای برنامه های استریم محتوای اینترنتی و شبکه طراحی شده است، اما سایر فرمت های WMV مانند WMV Screen و WMV Image برای استفاده با سایر فرم های تخصصی محتوا منتشر شده اند.
هر دو AVI و WMV فشرده سازی کمتری نسبت به قالب های رقیب تولید می کنند، به این معنی که کیفیت فیلمبرداری بهبود یافته را ارائه می دهند اما فضای بیشتری را در رایانه شما به خود اختصاص می دهند. از دیگر مزایای AVI و WMV می توان به سازگاری گسترده آنها با سیستم های PC و Mac اشاره کرد. از معایب این فرمت ها می توان به عدم توانایی در انتخاب نسبت ابعاد به صورت دستی است که می تواند برای بعضی از کاربران (خصوصا در دنیای تلفن های همراه با نمایشگرهای عمودی) کاملاً آزار دهنده باشد.

MOV and QT (Quicktime formats)

مانند قالب های AVI و WMV مایکروسافت، فرمت های MOV و QT اپل با هر دو سیستم عامل Macintosh و Windows سازگار است. اگرچه MOV مشخصا برای صرفه جویی در حجم فیلم های بلند طراحی شده است، اما QT حاوی مجموعه متنوعی از محتوای ویدیویی است. در حقیقت، این دو پسوند پرونده معمولاً در کنار هم ذخیره می شوند. فرمت های MOV و QT با طیف بسیار گسترده کدک سازگار هستند.

MKV (matroska format)

ماتروسکا (MKV) برگرفته از کلمه روسی (که به نوع خاصی از عروسک های تو هم شونده تخم مرغی شکل اشاره می کند) به دلایل مختلفی یک ظرف بسیار محبوب است. اول و مهمتر از همه، این منبع رایگان و آزاد (open source) است. در مرحله دوم، مجموعه ای از ویژگی های اضافی را ارائه می دهد و نکته آخر اینکه، با پشتیبانی از تقریباً هر کدک، فرمت های MOV و QT را پشت سر می گذارد. مشکل اصلی با فرمت MKV این است که توسط برنامه ها و دستگاه های خاصی به خوبی پشتیبانی نمی شود. اگر فایلهای ویدئویی خود را در VLC، XBMC(Kodi)، PotPlayer یا پخش کننده ویدیوی دیگری که از MKV پشتیبانی می کند، مشاهده کرده یا توزیع می کنید، کیفیت بالا و تطبیق پذیری این قالب آن را به گزینه ای ایده آل تبدیل می کند.

MP4

MP4 که توسط اپل در فروشگاه iTunes محبوبیت یافته، MP4 نه تنها می تواند فایلهای ویدئویی و صوتی را ذخیره کند بلکه تصاویر متنی و ثابت را نیز ذخیره می کند. اگرچه این فرمت تعریف پایین تر و ویژگی های کمتری نسبت به فرمت MKV ارائه می دهد، اما توسط بسیاری از محبوب ترین دستگاه های دیجیتال موجود در بازار از جمله کنسول های بازی و آیتم های پرفروش اپل مانند iPad و Apple TV پشتیبانی گسترده ای دارد.

AVCHD (advanced video coding, high definition)

AVCHD حاصل همکاری بین پاناسونیک و سونی است، این پرونده های ویدیویی به صورت خاص برای دوربین های دیجیتال طراحی شده اند. AVCHD از قدرت فن آوری فشرده سازی ویدیویی H.264 / MPEG-4 استفاده می کند که می تواند داده های ویدیویی را در اندازه های بسیار کوچک فشرده کند. ایده آل برای افرادی است که محتواهایی برای شبکه های اجتماعی، یوتیوب و به صورت کلی مصارف غیر سینمایی دارند. این قالب به شما امکان می دهد ساعت ها فیلم را بدون اینکه به شکل قابل توجهی کیفیت تصویر را قربانی کنید، ذخیره کنید. AVCHD مدتهاست برای تصاویر SD و HD استفاده می شود. آخرین نسخه این قالب (AVCHD 2.0) از فیلم سه بعدی پشتیبانی می کند.

FLV and SWF (Flash formats)

از نظر فناوری مدرن، Flash Video برای همیشه درحال استفاده بوده است. فلش به دو قالب مجزا تقسیم می شود. قالب اصلی FLV برای پخش ویدئو در وب سایتهایی مانند YouTube و Google Video بسیار محبوب بوده است. پرونده های FLV به طور معمول کوچک هستند و می توانند به راحتی استریم و بارگیری شوند.
فرمت غالب برای نمایش گرافیک های برداری متحرک بصورت آنلاین، SWF (مخفف Shockwave Flash) در واقع یک فیلم Flash است و می تواند به عنوان یک فایل انیمیشن Flash مشاهده شود. اگرچه هنگام پخش ویدئوها در اینترنت بسیار گسترده هستند، اما فرمت های فلش توسط دستگاههای iOS مانند iPhone و iPads پشتیبانی نمی شوند و این می تواند مشکلات عمده ای را برای تولید کنندگان محتوا در مقابل کاربران اپل ایجاد کند.

در این مقاله تلاش شده است تفاوت قابل درک عمومی بین کدک ها (Codecs) و فرمت ها (Formats) ارایه شود.
توصیه میکنیم اینبار که قصد دانلود فیلمی را از اینترنت داشته باشید، نه تنها به فرمت، بلکه به کدک آن هم توجه بفرمایید.

به زبان ساده لزوما فایل با حجم بیشتر با کیفیت تر نیست.